Gevaarlijke asteroïden
College 6
Gevaarlijke asteroïden
Op zaterdag 9 april gaat het zesde online hoorcollege van dit seizoen over gevaarlijke asteroïden. Tussen 13:30 en 15:30 uur komt dr. Detlef Koschny van ESA vertellen over zijn onderzoek naar kosmisch stof, meteoren, vuurballen en in het bijzonder asteroïden.
Potentieel gevaarlijke asteroïden
Het is correcter om de titel met een woord uit te breiden naar potentieel gevaarlijke asteroïden. Deze hebben een baan die dichter dan 7,5 miljoen km van de aarde komt en ze zouden verwoestende gevolgen hebben als ze de aarde zouden raken. Er zijn een kleine 1500 potentieel gevaarlijke asteroïden geïdentificeerd maar dit betekent niet dat ze allemaal de aarde zullen raken, alleen dat ze het potentieel hebben om dat te doen. Onderzoek van NASA suggereert dat er minstens 4700 van dergelijke objecten zijn. Ondanks dat we geen direct gevaar lopen, hebben dergelijke asteroïden de aarde gemiddeld om de 200 tot 300 jaar getroffen. Het is dus wachten tot het weer gebeurt. En daar wil ESA een stokje voor steken!
De lezing
Detlef Koschny komt vertellen over zijn werk voor de afdeling Planetery Defence van ESA. Over asteroïden, oude ruimterotsen die zijn overgebleven van de vorming van het zonnestelsel, waarvan wordt gedacht dat ze miljarden jaren geleden complexe moleculen en mogelijk vroeg leven naar de aarde hebben gebracht. We kennen ook allemaal de beroemde Chicxulub-asteroïde (?) die 66 miljoen jaar geleden een massale sterfte teweegbracht van de meeste niet-vliegende dinosaurussen en vele andere soorten wegvaagde.
Planetary Defence is een essentieel onderdeel van de veiligheids- en beveiligingsactiviteiten van ESA en men bestudeert de Near-Earth-objecten en schat de waarschijnlijkheid in van een inslag op aarde. Verder informeren ze relevante partijen en ontwikkelen methoden om risicovolle asteroïden af te weren.
Kometen, meteoren, meteorieten en asteroïden
Met dit onderwerp komen er vast vragen over wat het verschil is tussen een asteroïde, meteoor, meteoriet en komeet. Dat is basiskennis waar Detlef niet direct over gaat vertellen. Maar we lichten het graag nog even toe:
- Een komeet is een grote ruimtesteen, een kosmische sneeuwbal van ijs, gas en stof, die in een eclipsbaan rond de zon vliegt en heeft geen ringen of manen. Zodra ze de zon naderen warmen ze op en vormen een atmosfeer of nevelige wolk rond de komeet die uitloopt in een staart. Een wit gekleurde staart bestaat uit stof en een blauwe uit elektrisch geladen gassen. Sterrenkundigen denken dat kometen restanten zijn van de gas-, stof- en ijsdeeltjes die ons zonnestelsel 4,6 miljard jaar geleden hebben gevormd.
- Een meteoor is een 'vallende ster' die een kortstondig lichtspoor geeft aan de hemel wanneer deze in onze atmosfeer komen. Voordat een meteoor de atmosfeer binnendringt wordt deze een meteoroïde genoemd die bestaat uit deeltjes ijs, stof en metaal die door de ruimte reizen. Wanneer deze meteoroïde de atmosfeer binnendringt wordt het een meteoor genoemd.
- Een meteoriet is het deel van een ruimtesteen (meteoor) dat niet helemaal verbrand is, als het door de atmosfeer komt, en op aarde inslaat. Het kan in grootte variëren van een steentje tot zelfs een berg. Een meteoroïde verandert in een meteoor en dan in een meteoriet, zodra het de aarde raakt. Meteorieten lijken op rotsen maar hebben een donkere, verbrande buitenkant door de wrijving van onze atmosfeer. Er zijn pakweg 60.000 meteorieten ontdekt op aarde.
- Een asteroïde (ook wel: dwergplaneet of planetoïde) is te klein om als volwaardige planeet te worden beschouwd. Ze bewegen zich, zoals planeten, in een baan om de zon en zijn vergelijkbaar met kometen. De samenstelling is complexer dan bij kometen, met meer chemische verbindingen. Ook is de baan om de zon bij kometen meer eivormig. Een bekende asteroïde of dwergplaneet is Ceres met een diameter van 940 km. en deze beweegt zich in de asteroïdegordel tussen Mars en Jupiter. Andere dwergplaneten zijn Pluto, Eris, Makemake en Haumea. In de loop van de tijd zijn de definities van asteroïden, dwergplaneten, planetoïden en plutoïden nogal eens gewijzigd.
Over Detlef Koschny
Dr. Detlef Koschny promoveerde aan de Technische Universiteit van München in lucht- en ruimtevaarttechniek en planetaire wetenschappen. Momenteel werkt hij al 25 jaar voor ESA in diverse rollen voor missies als: Rosetta, Smart-1, Venus Express, Chandrayaan-1 (ISRO), ExoMars 2016 en BepiColombo. Voordat hij bij ESA kwam werkte hij bij het Max Planck Institute of Aeronomy aan: Spacelab D2, Cassini-Huygens, Mars Pathfinder en Mars Polar Lander. Hij kreeg hier in 1994 een managementfunctie en werkte aan de camera's die op het Rosetta-ruimtevaartuig werden gebruikt. Eind 1997 verhuisde hij naar ESTEC om te werken aan de Rosetta Science Operations.
De belangrijkste wetenschappelijke interesse van Detlef gaat uit naar kleine objecten in het zonnestelsel zoals asteroïden. De focus ligt dan op de analyse van waarnemingsgegevens en het gebruik van optische camera's.
Anno 2022 verdeelt hij zijn tijd tussen het werken als Instrument Coordinator voor de Close-Up Imager (CLUPI) op de ExoMars 2022-missie en als waarnemend hoofd van het Planetary Defence Office van ESA's Space Safety-programma. Daarnaast heeft Detlef een docentschap aan de Lehrstuhl für Raumfahrttechnik van de Technische Universiteit München, waar hij een cursus Near-Earth-objecten voor ingenieurs en natuurkundigen geeft.
Huiswerk
Deze keer is er geen specifiek huiswerk. Zorg wel dat je bovenstaande definities van asteroïden, meteoren, meteorieten en kometen een beetje kent, want dat gaan we niet uitleggen 😊 Wel hebben we op onze website een filmpje over het mijnen van zeldzame grondstoffen op asteroïden. Niet helemaal het onderwerp van deze lezing, maar wel leuk als verbreding.
