Polarisatie, zwarte gaten, witte gaten

Het laatste college

Eindelijk is er op 29 mei het laatste college van dit seizoen. We hebben heel veel nieuwe leden kunnen verwelkomen uit het hele land en zelfs het buitenland. Er zijn ook veel bijzondere onderwerpen voorbijgekomen die hopelijk interessant genoeg waren voor de slimme VWO'ers en volwassenen die meekijken, en voldoende uitdaging boden voor de allerslimsten uit het basisonderwijs. Want dat is wat we willen: uitdagingen en verdieping bieden voor de slimme jongeren en laten zien dat er meer is dan de saaie basisschool. Handvatten bieden die ze kunnen gebruiken om later iets met wetenschap te gaan doen.

Polarisatie, zwarte gaten en witte gaten

Huh? Polarisatie? Zwarte en witte gaten? Dat is in het laatste college zeker een grap, horen we je denken!

Nou, zoals de meesten wel weten is de astronomie - met natuurkunde - een gebied bij uitstek waar veel wordt gespeculeerd, omdat je alleen dan komt tot nieuwe theorieen. Kijk er de recente decennia, centennia of zelfs millennia maar op na. Veel science kwam voort uit stellingen die dan onderzocht werden en later ook bewezen werden.

Van zwarte gaten dacht men óók lang dat ze niet bestonden en het probleem was altijd dat ze niet zichtbaar waren. Totdat het Event Horizon Telescope-project (EHT) in 2019 een echt beeld publiceerde van een zwart gat.

In oktober 2020 behandelde Christiaan Brinkerink nog zwarte gaten en wormholes of wormgaten. En in dat plaatje passen ook de witte gaten: zwarte gaten slokken hele sterren op en witte gaten spugen ze weer uit. En een wormgat is dan de tunnel die ze met elkaar verbindt. Is het zo simpel?

De lezing

Dr. Thomas Bronzwaer komt jullie tussen 13:30 en 15:30 uur vertellen over (1) zijn werk in het EHT-team en het onderzoek naar het zwarte gat M87, dat nog steeds doorgaat. In maart presenteerde men nieuwe informatie en gaf men een betere blik op de fysica rondom het zwarte gat. Met gepolariseerde waarnemingen zien we ook de structuur van het magneetveld. Dat is veel complexer, en dus geeft het een veel betere test van: zien we echt wat we denken te zien. En dat is heel belangrijk, omdat veel mensen nog steeds twijfelen aan de EHT: heeft men echt een zwart gat gezien? Deze gepolariseerde meting is veel moeilijker te 'verwarren' met iets anders. Dus het bewijs is sterker.

Thomas legt verder uit (2) wat accretie is (de fysica van gas/vloeistof rondom een centraal object, vorming planeetstelsels, accretieschijf zwart gat, ringen van saturnus, etcetera), wat polarisatie is, en waarom we daarmee magneetvelden kunnen zien onder bepaalde omstandigheden. Hij licht ook toe hoe dit wordt berekend in de software die hij voor zijn promotie schreef, zodat hij voorspellingen kan doen die aan de werkelijkheid worden getoetst.

Tot slot van deze laatste lezing vertelt hij (3) over de theorie van witte gaten. Dit is nog een redelijk onbetreden gebied maar er valt ontzettend veel over te vertellen en het is iets dat onze leden in de komende jaren of decennia zeker terug zullen zien komen in de wetenschap. Of... misschien gaan jullie er zelf wel aan werken  🙂

Huiswerk

We hebben in de afgelopen vier jaren al meerdere malen over zwarte gaten gesproken. Dit keer gaan we niet de allereenvoudigste beginselen uitleggen en we geven iedereen, die nog niet over de gewenste basis beschikt, het huiswerk mee om de eerste drie video's te bekijken van Kurzgesagt die we op onze website hebben staan.

Hoeft niet, maar mag wel, en alles bekijken mag ook, kan geen kwaad, toch?

Over Thomas Bronzwaer

Voor de vaste bezoekers behoeft dr. Thomas Bronzwaer geen introductie meer. Hij is mede-oprichter van Sterrenkundeclub Radboud en hij werkt binnen bij Radboud Universiteit als postdoc-onderzoeker. Zijn promotie en onderzoek was gericht op gepolariseerde stralingsoverdracht rondom zwarte gaten en hij zit in het hart van het team dat in 2019 het beeld publiceerde van het zwarte gat in het sterrenstelsel Messier 87.

Voor deze publicatie kreeg Thomas in 2020, als een van de 347 leden van het internationale The Event Horizon Telescope Collaboration, de 2020 Breakthrough Prize in Fundamental Physics.

Zijn interdisciplinaire achtergrond - hij is astronoom, informaticus en space engineer én performing DJ, musician en music composer - is uitermate geschikt voor zijn huidige werk: de ontwikkeling van wetenschappelijke software en simulaties.

Aanmelden

Hoe doe je mee? Dit online college is besloten en je moet geregistreerd zijn als lid. Alleen dan sturen we je informatie over hoe je kunt deelnemen. Deelname kost slechts € 5 en ouder(s), broers/zussen kunnen gewoon meekijken. De colleges worden opgenomen, als je dus onverhoopt niet kunt, en je hebt je toch aangemeld, dan kun je het later alsnog bekijken.