James Webb: een super-oog op het universum

College 1, seizoen 6

 James Webb Space Telescoop: een super-oog op het universum

Op zaterdag 8 oktober gaat het nieuwe en zesde seizoen van Sterrenkundeclub Radboud weer van start. We moeten het voortaan doen zonder mede-oprichter dr. Thomas Bronzwaer die, vanwege verplichtingen elders, zijn inzet voor ons heeft moeten stoppen.

De lezing wordt verzorgd door prof. dr. Rens Waters van Radboud Universiteit. Hij is hoogleraar Moleculaire Astrochemie en Exoplaneten en tussen 2010 en 2018 was hij wetenschappelijk directeur en algemeen directeur van het SRON Netherlands Institute for Space Research. We zijn enorm verheugd om deze topastronoom van onze eigen Radboud uni aan het woord te laten.. tussen 13:30 en 15:30 uur. Je bent welkom in het Huygensgebouw vanaf 13:00 uur. Bekijk ook de routebeschrijving.

De lezing

Rens Waters doet onderzoek naar de oorsprong van het leven. Hij richt zich op vragen zoals: Wat is de oorsprong van ons zonnestelsel? Wat zijn de specifieke omstandigheden die het leven op een planeet mogelijk maken, en wat is de oorsprong van het leven zoals wij dat kennen? Hoe zijn de elementen die nodig zijn voor het leven op onze eigen jonge planeet terechtgekomen? Wat zijn de eigenschappen van de exoplaneten – planeten die om andere sterren draaien – waarvan we er nu meer dan 4.000 kennen? Is er ook leven mogelijk op deze planeten?

Hij stelt dat zijn onderzoek multidisciplinair is, waarbij natuur- en sterrenkunde, scheikunde, geologie en biologie betrokken zijn. En de James Webb Space Telescope kan heel veel aan dit onderzoek bijdragen. De lezing gaat dus over zijn onderzoek naar exoplaneten en hoe de JWST daar in past.

De James Webb-ruimtetelescoop

De James Webb Space Telescoop (ook wel Webb genoemd) is de grootste telescoop die ooit is gelanceerd. De opvolger van Hubble is op 25 december vorig jaar vertrokken met vlekkeloze lancering door een Ariane 5 raket. In de weken daarna werden de telescoop en het grote zonnescherm uitgevouwen. Sinds juli voert Webb waarnemingen uit aan verre melkwegstelsels, en dichterbij huis aan wolken van gas en stof in onze melkweg, en de atmosferen van planeten bij andere sterren, exoplaneten. In het college behandelen we de mogelijkheden die Webb biedt en we gaan met name in op het onderzoek dat wordt gedaan aan de atmosferen van exoplaneten. Er is ook gelegenheid om mee te doen met de naamgevingswedstrijd die de Internationale Astronomische Unie heeft uitgeschreven.

Over Rens Waters

Rens Waters werd geboren in Geldrop onder de rook van Eindhoven en studeerde sterrenkunde aan de Universiteit Utrecht. Hij promoveerde op zijn onderzoek naar metingen met de Infrared Astronomical Satellite (IRAS) aan sterren die 10 tot 100 keer zo groot zijn als onze zon en die grote hoeveelheden gas uitstoten. Na zijn promotie ontving hij de Niels Stensen Fellowship en de CITA National Fellowship en deed onderzoek aan onder meer de University of Western Ontario in Canada.

Naast zijn werk voor SRON was hij als hoogleraar Sterrenkunde verbonden aan de Universiteit van Amsterdam en als tenure track-hoogleraar aan de KU Leuven. Waters is sinds 2008 lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) en sinds 2020 full professor aan de Radboud Universiteit.

Zijn onderzoek richt zich dus op het ontstaan van sterren en planetenstelsels. Hij bestudeert onder andere de stofschijven rond sterren die uiteindelijk exoplaneten vormen. Bij het samenklonteren spelen waterdamp en ijs een rol. Om die moleculen te bestuderen, gebruikte Waters onder andere infraroodtelescopen zoals de ruimtetelescoop Herschel en de Very Large Telescope in Chili. En nu dus de Webb-telescoop.

Radboud Universiteit en Waters zijn onderdeel van het wetenschappelijke team voor de mid-infraroodspectrometer van de James Webb-telescoop. Hij zegt hierover: "Ik denk dat de Webb-telescoop een buitengewone ontdekkingsmachine wordt voor veel aspecten van de astrofysica, waaronder astrochemie, en het is een voorrecht om deel uit te maken van dit experiment dat de mensheid doet. De telescoop is zo gevoelig dat hij in staat zal zijn om naar sterrenstelsels ver weg te kijken en hun moleculaire inhoud te bestuderen, zodat we bijvoorbeeld naar koolstofmoleculen met een zeer hoge roodverschuiving kunnen kijken en eraan kunnen werken om de hele chemische evolutie van het universum."

Hoe kijk je mee?

Met ingang van dit seizoen zijn de hoorcolleges gratis. Als je lid bent dan krijg je telkens voor een lezing een aankondiging. Je hebt dan 3 opties:

1. je komt op de bewuste datum rond 13:30 uur naar het Huygensgebouw in Nijmegen;
2. je blijft thuis en kijkt online mee via de live stream;
3. je doet lekker iets anders.

Je hoeft je dus niet meer aan te melden, zorg alleen dat je je inschrijft als lid en dan krijg je vanzelf de link of je komt in Nijmegen kijken en maakt kennis met andere jongeren of geïnteresseerden.

Het college wordt helaas niet meer opgenomen, er werd onvoldoende gebruik van gemaakt en het werk om een lezing te editen was teveel.