Zwaartekrachtgolven en Einsteintelescoop

College 8

Zwaartekrachtgolven en de Einsteintelescoop

Op zaterdag 25 juni gaat het achtste en laatste online hoorcollege van dit seizoen over zwaartekrachtgolven en de Einsteintelescoop. En ja hoor, wederom is meneer Einstein in het spel met zijn algemene relativiteitstheorie. Tussen 13:30 en 15:30 uur komt prof. dr. Chris Van Den Broeck jullie alles vertellen over deze boeiende twee onderwerpen.

Zwaartekrachtgolven

Het woord klinkt bekend, maar wat zijn het ook al weer?

Meer dan een eeuw geleden voorspelde Albert Einstein in zijn algemene relativiteitstheorie dat er rimpels, golven, in de ruimtetijd ontstaan als enorm zware objecten zich door deze ruimtetijd bewegen. Denk bij zware objecten dan aan dwergsterren, neutronensterren, zwarte gaten en ook ontploffende sterren.

In 2017 detecteerden wetenschappers de eerste zwaartekrachtgolven met een van de meest ambitieuze (en dure) natuurkundige experimenten op dat moment: de Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory, of kortweg LIGO.

De stellaire botsingen in het sterrenbeeld Hydra van 130 miljoen jaar geleden, markeerden de eerste keer dat astronomen zwaartekrachtgolven konden vergelijken met een zichtbare en aanwijsbare bron, en ze vormden een nieuw tijdperk in de astronomie. Dat deze ontdekking belangrijk was blijkt ook uit het feit dat in dat jaar de drie belangrijkste wetenschappers in het project de Nobelprijs voor Natuurkunde ontvingen.

De Einsteintelescoop

De Einsteintelescoop moet een geavanceerd observatorium voor zwaartekrachtgolven worden dat nog in de planningsfase zit. Het grensgebied tussen Nederland, België en Duitsland wordt overwogen als mogelijke locatie door de relatieve rust in die regio, de stabiele grond en het sterke ecosysteem van wetenschappelijke instellingen en hightech bedrijven. Het is er dus nog niet en in 2024/2025 valt de beslissing over de definitieve locatie.

Het ontwerp kan minstens tienmaal nauwkeuriger meten dan de huidige detectoren LIGO en VIrgo ooit kunnen halen. Dat maakt het mogelijk om een duizendmaal groter volume van het heelal af te tasten op zoek naar zwaartekrachtsgolven, en om hele zwakke bronnen op te sporen. Men gaat onder andere op zoek naar de precieze structuur van neutronensterren, het geboorteproces van zwarte gaten en de structuur van het heelal direct na de oerknal. Met die nieuwe inzichten willen natuurkundigen Einstein's relativiteitstheorie nog uitgebreider testen en ons nieuwe inzichten in het universum geven.

En het lag voor de hand om die telescoop dan ook maar naar Einstein te vernoemen.

Over Chris Van Den Broeck

Antwerpenaar prof. dr. Chris Van Den Broeck is hoogleraar Gravitatiegolvenfysica binnen de faculteit Natuurkunde van Universiteit Utrecht. Hij studeerde natuurkunde aan de KU Leuven en promoveerde in 2005 in de theoretische natuurkunde aan de Pennsylvania State University (USA).

Tussen 2005 en 2009 werkte hij als onderzoeker aan de Cardiff Universiteit (Wales) en daarna als programmaleider Zwaartekrachtgolven bij het onderzoeksinstituut Nikhef in Amsterdam. Sinds 2017 is hij bijzonder hoogleraar in Theoretische deeltjesfysica en kosmologie bij het Van Swinderen Instituut voor Deeltjesfysica en zwaartekracht van de Rijksuniversiteit Groningen, waar hij zich wijdt aan het lesgeven over zwaartekrachtsgolven in het Quantum Universe-traject van de masteropleiding Natuurkunde.

Als lid van de LIGO-Virgo-samenwerking kreeg ook hij de Special Breakthrough Prize in Fundamental Physics en de Gruber Cosmology Prize, beide in 2016. De laatste prijs wordt uitgereikt door de Gruber Foundation van Yale University (USA, en al jaren een van de 10 beste universiteiten ter wereld). Van den Broeck is tevens associate editor van het tijdschrift General Relativity and Gravitation. Tot slot is hij mede-initiatiefnemer van de Einsteintelescoop en de best denkbare spreker in ons laatste online hoorcollege!

Aanmelden

Het aanmelden is deze laatste keer anders dan anders !! 

Maak € 5 over via dit betaalverzoek en vul het formuliertje rechts in. We zetten je op de presentielijst en je krijgt daarna de link om via Zoom mee te kijken.

Het college wordt opgenomen, als je dus onverhoopt niet kunt, en je hebt je toch aangemeld, dan kun je het later alsnog bekijken. Veel jongeren bekijken het later ook nog eens met hun ouders om het extra goed te kunnen snappen.