Het ecosysteem van de Melkweg UPDATE 2024

College 1 van seizoen 8

Het ecosysteem van de Melkweg - update 2024!

Deze lezing is een update van die van eind 2022. Op het laatste moment hebben we Marijke bereid gevonden de leemte in te vullen die is ontstaan door de annulering van Frank Verbunt. Let dus op: was je er eind 2022 ook al bij, dan is een gedeelte van dit college dus een herhaling.

De Melkweg - het sterrenstelsel waar wij deel van uitmaken - ziet er 's nachts aan de donkere hemel uit als een stralende band en lijkt bedrieglijk vredig en statisch. Toch is het in werkelijkheid een zeer dynamisch en complex systeem. De Melkweg bevat, net als ecosystemen op aarde, vele verschillende onderdelen die in een complexe wisselwerking met elkaar staan.

Over dit boeiende onderwerp komt prof. dr. Marijke Haverkorn van Radboud Universiteit je op 12 oktober, tussen 13:30 en 15:30 uur, vertellen. Hoe meten we sterrenstelsels eigenlijk? Waar bestaan ze uit en hoe werkt dat allemaal samen? Hah, en het antwoord daarop wil je vast weten!

De lezing

Sterren bestaan uit enorme, koude gaswolken en straling verhit en ioniseert deze gaswolken. Er ontstaan dan grote bellen die soms zo groot zijn dat ze uit het sterrenstelsel barsten. Schokgolven van ontploffende sterren, die aan het einde van hun leven zijn, worden weggeslingerd en vormen weer nieuwe sterren. De gaswolken zitten vast in een magnetisch veld dat weer invloed uitoefent op stervorming en bewegingen van de wolken. Deze magnetische velden kunnen kosmische stralingsdeeltjes versnellen tot bijna de lichtsnelheid waardoor dan weer de gaswolken kunnen worden verhit.

Zo beïnvloeden alle onderdelen (sterren, gas, magneetvelden, kosmische straling) elkaar om samen het ecosysteem van een sterrenstelsel te vormen. In dit college gaat Marijke in op de verschillende onderdelen van ons sterrenstelsel en hoe ze het door onderlinge wisselwerking letterlijk draaiende houden.

Bereid je voor op termen als: stellair, atomair en geïoniseerd gas, moleculaire wolken, magneetveldlijnen en Galactische fonteinen. Ben je niet bang van wat natuurkunde, dat de basis is van sterrenkunde?

Over Marijke Haverkorn

Marijke Haverkorn is hoogleraar aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Ze studeerde sterrenkunde aan de Universiteit Utrecht met theoretische natuurkunde als bijvak. Aan de Universiteit Leiden promoveerde ze op onderzoek naar de karakterisering en interpretatie van gepolariseerde radiostraling uit de Melkweg.

Hierna werkte ze in de VS bij het Harvard Observatorium in Massachusetts en bij de Universiteit van Californië - Berkeley. Ze kwam in 2008 terug naar Nederland om onderzoeker bij ASTRON in Dwingeloo te worden en bij de Universiteit Leiden. In 2011 verhuisde ze naar de Radboud Universiteit en werd uiteindelijk aangesteld als hoogleraar astrofysisch magnetisme.

Interessant feitje is dat Marijke in 2008 de Nationale Wetenschapsquiz won, een programma van de publieke omroep dat 24 jaar liep en in 2018 stopte. In 2017 werd ze verkozen tot beste docent aan de faculteit voor Natuurwetenschappen. En dat laatste willen jullie natuurlijk zelf ook wel eens meemaken, toch?