Eén seconde na de oerknal

Het eerste college van dit nieuwe, 7e seizoen

Herkansing: 9 december!

Op 11 november kon het hoorcollege van prof. dr. Nicolo de Groot niet doorgaan. Maar we hebben een nieuwe datum gevonden: zaterdag 9 december. We starten om 13:30 uur en eindigen omstreeks 15:30 uur, halverwege en aan het einde kun je vragen stellen. Met een vertraging gaat dan het nieuwe seizoen van Sterrenkundeclub Radboud van start, alweer het 7e seizoen. De spreker is prof. dr. Nicolo de Groot, hoogleraar in hoge-energie fysica aan de Radboud Universiteit.

Neutrino's van net na de oerknal

Wat zijn neutrinos ook alweer? Dit zijn vage deeltjes, ze wegen bijna niets, zo weinig dat we de massa nog niet eens hebben kunnen meten. Neutrino's hebben nauwelijks interacties met materie, de meeste neutrino's gaan zelfs dwars door de aarde.

Na de oerknal werden neutrino's in evenwicht met andere elementaire deeltjes geproduceerd, maar al na 0,8 seconden was het heelal voldoende afgekoeld dat de neutrino's vrij konden bewegen. Deze neutrino's zijn er nog steeds, ze vormen de CNB (Cosmic Neutrino background). Deze lijkt op de CMB, de Cosmic Microwave Background, met als grote verschil dat de fotonen van de laatste pas na 380.000 jaar vrij door het heelal kunnen bewegen.

PTOLEMY

Het PTOLEMY-experiment in Gran Sasso, Italië heeft als doelstelling om de kosmische neutrinos, die zijn gemaakt in de vroege momenten van de Big Bang, voor het eerst waar te nemen. Daarvoor zullen we eerst de neutrinomassa moeten meten en daarna een experiment bouwen met ongekende gevoeligheid.

In deze lezing bespreekt prof. De Groot in het eerste gedeelte de neutrino's en hun rol in het heelal en in het tweede gedeelte het PTOLEMY-experiment.

Over prof. dr. Nicolo de Groot

Prof. Nicolo de Groot werkt aan de Radboud Universiteit Nijmegen als hoogleraar elementaire deeltjesfysica. Hij zoekt onder andere naar het Higgs-deeltje en supersymmetrie en doet daarvoor experimenten bij de hoogste energieën in grote versnellerlaboratoria zoals CERN in Genève. In supersymmetrie heeft ieder elementair deeltje een zogenaamde superpartner. De partner van een boson is een fermion, en andersom is de partner van een fermion een boson.

Nicolo behaalde zijn Master in Natuurkunde in 1988 en daarna zijn doctoraal in 1993, beide aan de UvA. Hierna werkte hij voor NIKHEF, het Nationaal Instituut voor Subatomaire Fysica, en als onderzoeksmedewerker bij het Stanford Linear Accelerator Center (SLAC) in Menlo Park, San Francisco, California, USA. In dit instituut onderzoekt men hoe het universum werkt op de grootste, kleinste en snelste schalen en ontwikkelt men onderzoekstools die door wetenschappers over de hele wereld worden gebruikt. Voordat hij naar Nijmegen kwam werkte hij ook voor de Universiteit van Bristol en het Rutherford Appleton Laboratory.

Vanaf 2004 is Nicolo hoogleraar experimentele deeltjesfysica bij zowel Radboud Universiteit als NIKHEF. Hij werkt aan het Atlas-experiment bij CERN, dat gaat over Higgs-fysica en zeldzame standaardmodelprocessen. Verder is hij geïnteresseerd in kosmische neutrino's en isotoopverrijking en is hij expert in de detectie van zware quarks (b en c) met halfgeleiderdetectoren.

Huiswerk

Ons gemiddelde publiek bestaat uit jongeren die in het middelbaar onderwijs zitten, onder-/midenbouw VWO, met een bovengemiddelde interesse in astronomie en natuurkunde. Het onderwerp van neutrino's raakt aan dit niveau. En mocht je daar nu onder zitten of je kennis hieromtrent is wat roestiger geworden, lees dan deze pagina eens over neutrino's en PTOLEMY.

Wil je gewoon je algemene kennis over natuurkunde en astronomie een injectie geven, kom dan ook gewoon kijken in Nijmegen op zaterdag 9 december. Lees gerust nog wat na in openbare bronnen.