Astronomie en astrologie

Laatste lezing van dit seizoen

Astronomie en astrologie, wat zijn de verschillen en overeenkomsten

De twee onderwerpen astronomie en astrologie worden door beginners op het gebied van sterrenkunde nog wel eens door elkaar gehaald. En dat is niet eens zo onterecht. Dr. Rob van Gent komt je tijdens het laatste college van dit seizoen hier alles over vertellen.

Het college vindt plaats op zaterdag 3 juni 2023 tussen 13:30 en 15:30 uur. Het bestaat uit twee blokken van pakweg 40-45 minuten met telkens een vragenrondje en halverwege een korte pauze. Het college is hybride, zoals alle hoorcolleges dit jaar. Je bent van harte welkom in ons mooie Huygensgebouw in Nijmegen of je kijkt mee vanuit thuis via de livestream. De link vind je onderaan deze pagina, maar daar is natuurlijk pas op de bedoelde datum en tijd iets te zien.

Recent inzicht

Astronomie en astrologie zijn twee verschillende manieren om naar de sterrenhemel te kijken en deze te begrijpen. De ene wordt als een serieuze wetenschap beoefend, de andere wordt meestal als een antieke bijgeloof afgedaan.

Toch is dit inzicht pas enkele eeuwen oud -- tot ongeveer 1700 waren astronomie en astrologie onlosmakelijk met elkaar verbonden. Beroemde astronomen zoals Claudius Ptolemaeus, al-Biruni, Ulugh Beg, Tycho Brahe en Johannes Kepler berekenden horoscopen en tot het einde van de 17de eeuw werd kennis van de astrologie in elke medische opleiding onmisbaar geacht.

De lezing

In de lezing vertelt Rob over de oorsprong van de astrologie in het oude Mesopotamië (Babylonië-Assyrië, 3800-3600 jaar geleden) en laat vervolgens zien hoe, via Griekse, Arabische en Latijnse vertalingen, deze denkbeelden ook in middeleeuws Europa bekend worden.

In het tweede deel bespreekt hij hoe de 17de eeuw het einde van de astrologie als een academische wetenschap inluidde. En hoe deze vanaf de 19de eeuw weer een nieuwe revival doormaakte die tot op de dag van vandaag onverminderd voortduurt.

In mei 2022 vertelde cartograaf Wil Tirion over sterrencartografie en het ontstaan van sterrenbeelden. In deze lezing van 3 juni gaat Rob verder waar Wil stopte.

Over dr. Rob van Gent

Rob van Gent (1953) behaalde zijn master en doctoraat in sterrenkunde aan het Astronomisch Instituut van Utrecht waarna hij 10 jaar conservator sterrenkunde en wiskunde was voor Museum Boerhaave in Leiden. Hierna is hij in diverse rollen als onderzoeker werkzaam geweest voor o.a. Universiteit Utrecht en het Mathematisch Instituut Utrecht. 

Verder heeft Rob talloze publicaties in tijdschriften, congres- en symposiumverslagen en (hoofdstukken in) boeken op zijn naam staan plus diverse interviews voor gedrukte media en radio & TV. Hij wordt alom beschouwd als een van de toonaangevende experts van het leven en werk van de Nederlands-Duitse cartograaf en kosmograaf Andreas Cellarius (1566-1665), die bekend staat om zijn grote sterrenatlas Harmonia Macrocosmica uit 1660. De prachtige herdruk van Cellarius' Atlas uit 2006, waarvoor Rob een zeer gedetailleerd voorwoord schreef, is nog steeds verkrijgbaar.

Het is niet verwonderlijk dat zijn belangrijkste interesses liggen bij kalenders, chronologie, de geschiedenis van astrologie, cartografie, navigatie, stellaire en planetaire astronomie en alle verwante onderwerpen. Rob is een zeer boeiende verteller en kan als geen ander voortborduren op het verhaal van mei 2022 door huidige meestercartograaf Wil Tirion.

Huiswerk

We verwachten bij onze colleges een bepaalde hoeveelheid basiskennis. Maar ditmaal ligt dat anders omdat de geschiedenisboeken dit onderwerp niet altijd volledig behandelen. Kom dus op 3 juni gewoon kijken bij de lezing en wil je toch vooraf wat achtergrondinformatie, lees dan op Wikipedia over de geschiedenis van de astronomie.